Problemy głosu nauczycieli

Prawidłowe funkcjonowanie narządu głosu uzależnione jest zarówno od czynników psychicznych, emocjonalnych, wysiłku fizycznego oraz warunków otoczenia w jakich przychodzi pracować głosem. Pracujący głosem to przede wszystkim aktorzy, lektorzy, pracownicy telemarketingu, trenerzy sportowi i oczywiście nauczyciele. Tym co wyróżnia nauczycieli od wymienionych wyżej zawodów to…

…warunki w jakich nauczyciele pracują głosem: 

• praca w hałasie (naturalne jest głośniejsze mówienie w hałasie)
• długi czas pracy głosem (dodatkowe godziny pracy)
• warunki akustyczne sal lekcyjnych
• wilgotność pomieszczeń lekcyjnych (często zbyt suche pomieszczenia w okresie grzewczym, zapylenie)
• częsty kontakt i narażenie na infekcje z racji pracy w skupiskach dzieci lub młodzieży, które często przynoszą zakażenia górnych dróg oddechowych w okresie szkolnym.
• różnego rodzaju obciążenia, stresy psychiczne w miejscu pracy, które nie są obojętne dla pracy głosem.

Często współistnieją dodatkowe …

…czynniki ryzyka pracy głosem jak:

• palenie papierosów: czynne lub bierne
• picie mocnej herbaty lub kawy (często zapominamy o mocnej herbacie uważając ją za mniej szkodliwą)
• nieprawidłowa technika emisji głosu
• przewlekłe schorzenia: laryngologiczne lub gastryczne (reflux żołądkowo-przełykowy)

W wyniku pracy w takich warunkach mogą pojawiać się pierwsze dolegliwości wynikające z nadmiernego i nieprawidłowego używania narządu głosu.

Najczęstsze dolegliwości przy zaburzeniach głosu

• chrypka
• odchrząkiwanie
• uczucie zalegania w gardle
• częstsze przerwy w mówieniu
• okresy bezgłosu

Początkowo dolegliwości te pozbawione są jakichkolwiek zmian anatomicznych w narządzie głosu. Innymi słowy pacjent ma dolegliwości (upośledzona jest czynność narządu) ale brak jest zmian morfologicznych jak np: guzki głosowe, zmiany polipowate, wybroczyny, wylewy, żylaki, atrofie mięśniowe lub owrzodzenia kontaktowe fałdów głosowych.

Ocenę tego stanu powinien przeprowadzić lekarz – najlepiej specjalista w dziedzinie audiologii i foniatrii.

Ten okres dysfunkcji narządu głosu zwany czynnościowym jest odwracalny ale może utrudniać lub uniemożliwić zawodową pracę głosem.

Długotrwale występujące nieleczone zmiany czynnościowe mogą doprowadzić do powstania zmian anatomicznych w obrębie krtani i tym samym przejść w kolejny etap schorzenia.

Zmiany morfologiczne w obrębie krtani

• guzki głosowe
• zmiany polipowate, polipy
• wybroczyny, żylaki
• atroficzne zmiany mięśni głosowych
• owrzodzenia kontaktowe fałdów głosowych

Leczenie.

Rozpoznaniem i leczeniem zaburzeń głosu powinien zajmować się lekarz specjalista.

Leczenie jest kompleksowe, może wymagać współpracy różnych specjalistów od audiologa-foniatry, laryngologa przez gastroenterologa, alergologa do psychologa i fizjoterapeuty.

Możliwości leczenia zaburzeń głosu

• ćwiczenia z technik emisji głosu (nauka prawidłowego oddychania i emisji głosu)
• farmakoterapia – lekarstwa z przepisu lekarza i środki wspomagające (np. witaminy A+E)
• fizjoterapia
• psychoterapia
• zabiegi mikrochirurgiczne
• leczenie uzdrowiskowe

Profilaktyka zaburzeń głosu

Podczas intensywnej pracy głosem zdecydowanie częściej oddychamy przez usta, niż  w stanie spoczynku. Warto zauważyć, że oddychając przez usta omijamy nasz naturalny „nawilżacz i filtr” powietrza jakim jest nos. Przy oddychaniu przez nos, wdychane powietrze zostaje odpowiednio nawilżone i oczyszczone zanim przedostanie się dalej do gardła, krtani i płuc. W przypadku oddychania przez usta nie ma takiej możliwości. Razem z wdychanym powietrzem, na błony śluzowe gardła i krtani, przedostaje się więcej zanieczyszczeń, pyłów i drobnoustrojów. Dodatkowo wdychane w okresie grzewczym powietrze, jest mało wilgotne i powoduje nadmierne wysuszenie błon śluzowych, co z kolei stanowi ułatwienie dla rozwoju infekcji bakteryjnych.

Utrzymanie odpowiedniej wilgotności błon śluzowych gardła i krtani

jest jednym z podstawowych i stosunkowo najprostszych sposobów poprawiających warunki pracy głosem. Skoro nie możemy zmienić sposobu oddychania, wpłyńmy w takim razie na warunki otoczenia, w których pracujemy.

Nawilżanie powietrza i śluzówek

• Popijanie płynów.

  W tym celu należy przygotować sobie szklankę niegazowanej wody lub innego niegazowanego, letniego (niezbyt słodzonego) napoju i w razie uczucia suchości wypić łyk płynu przed i w trakcie lekcji. (Słodkie napoje mają stosunkowo wysokie tzw ciśnienie osmolarne i szybciej wysuszają błony śluzowe.)

• Nawilżacze na kaloryferach.

  W sezonie grzewczym należy zadbać o napełnione wodą nawilżacze na kaloryferach, lub wilgotne ręczniki.

• Wietrzenie pomieszczeń.

  Częste wietrzenie pomieszczeń pozwala na wymianę suchego powietrza w klasie na bardziej wilgotne z zewnątrz.

  

  Miejscowe stosowanie wtamin A + E

  • dla utrzymania prawidłowych funkcji błon śluzowych korzystne jest miejscowe stosowanie kompleksu witamina A i witamina E (np: rozgryźć kapsułkę z witaminą A+E lub prościej – zaaplikować do gardła spray z witaminami A+E). Celem takiego postępowania jest miejscowe (bezpośrednio na błonę śluzową) działanie witaminy A, której wpływ na błony śłuzowe został udowodniony i zaakceptowany w oświadczeniach zdrowotnych dotyczących żywności w Unii Europejskiej. Działanie witaminy E dotyczące błon śluzowych nie zostało w pełni udowodnione.
  • Efektu miejscowego działania witamin na błony śluzowe (głównie wit. A) nie uzyskamy przez połknięcie  kapsułki lub tabletki.
  • Należy zwrócić uwagę na ilość witamin zawartą w preparacie. Samo określenie, że preparat zawiera witaminy A+E jest niewystarczające i często może być mylące. Preparat musi mieć odpowiednie stężenia witaminy A by mógł odnieść jakiekolwiek działanie.
  • Przykładem są preparaty GardVit A+E GardVit olive A+E i Cantavit A+E, które zawierają standaryzowane ilości witaminy A oraz witaminy E. Z drugiej strony mamy preparaty na bazie oliwy z oliwek, która nie jest uznanym źródłem witaminy A, dlatego trudno mówić o udowodnionym naukowo działaniu miejscowym oleju z oliwek. Naturalna oliwa z oliwek może zawierać różne witaminy ale stężenia ich są bardzo małe i nie są powtarzalne.

  Higiena głosu

  Dla zachowania higieny głosu należy unikać:

  • mówienia w zbyt głośnym otoczeniu (podnoszenie głosu, przekrzykiwanie otoczenia)
  • mówienia  na zimnym powietrzu lub w przeciągach
  • picia mocnej herbaty, kawy, zimnych napojów, napojów gazowanych
  • dymu tytoniowego – zarówno w formie palenia czynnego i biernego

  UWAGA WAŻNE:
  Jeżeli chrypka lub inne problemy z głosem utrzymują sie ponad dwa tygodnie, taką dolegliwość zawsze trzeba skonsultować z lekarzem laryngologiem.